แม้ว่าเวลาจะผ่านไปเนิ่นนานเท่าไหร่ก็ตามแต่ชาวยิวส่วนใหญ่ก็ยังคงมีภาพของ shtetl คือหมู่บ้านเล็กๆ ที่พวกเขาได้อาศัยในบริเวณยุโรปฝั่งตะวันออกมานานหลายศตวรรษ ซึ่งภาพเหล่านี้เราสามารถที่จะเห็นได้ทั่วไปจากการอธิบายของสื่อต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นสื่อในพื้นที่หรือว่าสื่อต่างประเทศ นอกจากนี้ยังรวมไปถึงภาพยนตร์หลายๆ เรื่องที่บอกเล่าเรื่องราว อันเกี่ยวข้องกันเอาไว้อย่างละเอียดบ้างหรือประปรายบ้างก็ตามที
Tevye the Dairyman จากงานของ Sholem Aleichem หรือที่รู้จักกันดีในชื่อของ Fiddler on the roof นอกจากนี้ภาพวาดที่น่าสนใจของ Marc Chagall ที่บอกเล่าเรื่องราวชีวิตของชาวยิวในยูเครนช่วยสร้างวิสัยทัศน์อันร่วมสมัยของ shtetl ได้ดีขึ้นยิ่งกว่าเดิมหลายเท่าตัว เป็นที่รู้กันดีว่านี่คือเมืองเล็กๆ ทางยุโรปตะวันออกที่ประชากรชาวยิวส่วนใหญ่มีสถานะค่อนข้างยากจน แต่พวกเขาถือว่าเป็นชนชาติที่มีความขยันขันแข็งในการทำงานและการเรียนหนังสือเป็นอย่างมาก หลายคนอาจมีความสงสัยว่าทำไม shtetl ถึงได้กลายเป็นสิ่งที่อยู่ในความทรงจำจำนวนไม่น้อย ไม่ว่าจะเป็นชาวยิวเชื้อสายอเมริกันหรือเชื้อสายอาซเคนซาซิส ซึ่งเป็นทางฝั่งยุโรปตะวันออก เหตุผลก็คงมาจากการที่ shtetl เป็นเสมือนจุดเริ่มต้นของเรื่องราวทุกอย่างอันเกี่ยวข้องกับชาวยิว วัฒนธรรมอันแสนเรียบง่ายแต่ลงตัวเป็นอย่างดีนั่นทำให้คนที่ศึกษาเรื่องราวจุดนี้มองเห็นถึงการรวมกันระหว่างศาสนา ภูมิปัญญาพื้นบ้านที่ถือว่าค่อนข้างเป็นสีสันอย่างมาก อย่างไรก็ตามชีวิตของกลุ่มคนจาก shtetl ก็มีความเปลี่ยนแปลงไปไม่น้อยเลยทีเดียว ในระดับที่ใหญ่ขึ้นมันสามารถมองเห็นได้อย่างชัดเจนว่าสิ่งที่เปลี่ยนแปลงไปก็คือ เรื่องของเศรษฐกิจที่เกิดจากความเปลี่ยนแปลงทางด้านอุตสาหกรรม การเปลี่ยนแปลงทางด้านประชากรศาสตร์ การเปลี่ยนแปลงทางอุดมการณ์ที่เกิดจากพวกนาซีทั้งหลาย นั่นเป็นสิ่งที่ทำให้เราเข้าใจได้ว่าในช่วงก่อนเกิดการทารุณอันโหดร้ายความทรงจำของพวกเขาค่อนข้างเป็นเรื่องที่น่าสนใจไม่น้อย แม้ว่าหลังจากผ่านเรื่องราวร้ายๆ มาความทรงจำอันแสนวิเศษนี้จะเลือนหายไปบ้างก็ตามที
อย่างไรก็ตามนี่เป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงประวัติศาสตร์และความทรงจำของชาวยิวในช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่แม้พวกเขาจะไม่ได้ร่ำรวยเงินทองอะไรมากนัก แต่สิ่งหนึ่งที่พวกเขาสามารถทำได้ก็คือมีชีวิตอิสระบนโลกใบนี้ ไม่ต้องถูกกดขี่ ไม่ต้องอยู่อย่างหลบๆ ซ่อนๆ ไม่ว่าใครต่างก็อยากได้ชีวิตแบนี้ด้วยกันทั้งสิ้น เพราะมันคือชีวิตที่เราทุกคนต่างก็โหยหามันมาโดยตลอดไม่ต่างกันแม้ยุคสมัยจะเปลี่ยนแปลงไป
